VGA là gì? Tác dụng và phân loại các loại VGA

Trong bất kỳ chiếc máy tính hay laptop nào, khả năng hiển thị hình ảnh mượt mà và rõ nét đều phụ thuộc rất lớn vào một bộ phận mang tên VGA. Đây là linh kiện đảm nhiệm nhiệm vụ xử lý và truyền tải dữ liệu hình ảnh lên màn hình, đặc biệt quan trọng với các nhu cầu như chơi game, thiết kế đồ họa hay dựng video. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ VGA là gì và vì sao nó lại quan trọng đến vậy. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn khám phá chi tiết khái niệm, tác dụng và các loại VGA phổ biến hiện nay.

VGA là gì?

VGA là viết tắt của Video Graphics Array — một tiêu chuẩn hiển thị và đồng thời được dùng để gọi chung bộ phận xử lý đồ họa trong máy tính. Nhiệm vụ chính của VGA là đảm nhận các tác vụ liên quan đến hình ảnh như hình họa 2D, 3D, video, màu sắc… rồi gửi dữ liệu này lên màn hình để người dùng có thể nhìn thấy.

Trong máy tính hay laptop, VGA có thể được tích hợp sẵn trên CPU hoặc bo mạch chủ (gọi là VGA onboard), hoặc tồn tại dưới dạng một card đồ họa riêng biệt (VGA rời) với hiệu năng mạnh hơn. Nhờ có VGA, trải nghiệm sử dụng các phần mềm nặng, game đồ họa cao cấp hay các tác vụ sáng tạo nội dung mới trở nên mượt mà và chân thực.

Cấu tạo và cơ chế hoạt động của VGA

Cấu tạo của VGA

Một chiếc VGA gồm các thành phần quan trọng sau:

• GPU (Graphics Processing Unit): Bộ xử lý đồ họa đóng vai trò như “bộ não” của VGA, đảm nhiệm việc tính toán và xử lý hình ảnh, hiệu ứng ánh sáng, chuyển động 2D/3D…
• VRAM (Video RAM): Bộ nhớ chuyên dụng lưu trữ dữ liệu hình ảnh tạm thời giúp GPU truy xuất nhanh hơn. VRAM càng lớn → đồ họa càng mượt → hỗ trợ độ phân giải cao hơn.
• Tản nhiệt (Heatsink & Fan): Card rời thường có hệ thống tản nhiệt riêng bao gồm lá nhôm, ống dẫn nhiệt và quạt gió để làm mát GPU khi xử lý tác vụ nặng.
• Bo mạch và cổng kết nối: Gồm cổng HDMI, DisplayPort, DVI… giúp truyền tín hiệu hình ảnh sang màn hình. Với VGA Onboard thì cổng xuất hình nằm trên Mainboard.

Cơ chế hoạt động của VGA

Quy trình xử lý đồ họa cơ bản diễn ra như sau:

• CPU gửi dữ liệu hình ảnh/video đến GPU.
• GPU tính toán, xử lý đồ họa 2D/3D, hiệu ứng, độ phân giải…
• Dữ liệu hình ảnh được lưu tạm trong VRAM.
• VGA xuất tín hiệu qua các cổng kết nối (HDMI, DP, DVI…)
• Màn hình nhận tín hiệu và hiển thị thành hình ảnh mà người dùng nhìn thấy.
   

VGA dùng để làm gì?

VGA có chức năng chính là xử lý và điều khiển toàn bộ hình ảnh hiển thị trên màn hình máy tính. Cụ thể gồm:

• Xử lý và hiển thị đồ họa: VGA tiếp nhận dữ liệu từ CPU, xử lý màu sắc, độ phân giải, khung hình… rồi xuất hình ảnh rõ nét lên màn hình. Đây là yếu tố quyết định trải nghiệm khi xem video, chơi game hay làm đồ họa.
• Tăng hiệu suất đồ họa chuyên sâu: Card VGA rời giúp máy tính chạy mượt mà các tác vụ nặng như dựng phim 3D, thiết kế kiến trúc, render video, mô phỏng kỹ thuật hay chơi game đồ họa cao.
• Hỗ trợ đa màn hình: Cho phép xuất tín hiệu ra nhiều màn hình cùng lúc — phù hợp cho dân văn phòng, streamer, trader, lập trình viên…
• Tối ưu trải nghiệm đa phương tiện: Cho phép xử lý hình ảnh nhanh hơn CPU, giảm hiện tượng giật lag, cải thiện độ sắc nét và hiệu ứng hiển thị.

Các loại VGA phổ biến hiện nay

Hiện nay, VGA (card đồ họa) được chia thành 2 loại chính: VGA Onboard và VGA rời. Mỗi loại đều có đặc điểm phù hợp với từng nhu cầu sử dụng.

VGA Onboard

VGA Onboard là loại card đồ họa được tích hợp sẵn trên CPU hoặc bo mạch chủ của máy tính. Khi hoạt động, VGA Onboard dùng chung tài nguyên của hệ thống như CPU và RAM để xử lý hình ảnh, nhờ đó chi phí thấp hơn.

Công nghệ ngày nay đã cải tiến mạnh mẽ giúp VGA Onboard có thể xử lý được game nhẹ và các tác vụ đồ họa cơ bản. Tuy nhiên hiệu năng vẫn không thể so với VGA rời.

Ưu điểm:

• Ít lỗi vì được tối ưu trực tiếp theo mainboard và chipset
• Dễ tương thích phần cứng, tiết kiệm chi phí
• Tiêu thụ ít điện năng, ít tỏa nhiệt

Nhược điểm:

• Chiếm dụng RAM khiến tốc độ máy giảm khi xử lý đồ họa
• Không phù hợp cho game nặng, thiết kế đồ họa 3D, dựng phim
• Khó nâng cấp do tích hợp sẵn

VGA rời

VGA rời là card đồ họa hoạt động độc lập với CPU và RAM, được trang bị GPU riêng, bộ nhớ VRAM riêng và hệ thống tản nhiệt riêng. Hiệu năng vượt trội, đặc biệt trong game, thiết kế đồ họa, render video và tính toán AI.

Hai thương hiệu sản xuất card rời phổ biến nhất:

• NVIDIA: Dòng GeForce (gaming), Quadro/RTX A-series (đồ họa chuyên nghiệp)
• AMD: Radeon (gaming), FirePro/Pro (đồ họa chuyên nghiệp)

Ưu điểm:

• Hiệu năng xử lý đồ họa mạnh mẽ
• Không sử dụng RAM hệ thống → máy chạy ổn định hơn
• Hỗ trợ nhiều công nghệ, khả năng xuất nhiều màn hình

Nhược điểm:

• Giá thành cao
• Tỏa nhiệt nhiều hơn, tiêu thụ điện lớn
• Laptop có VGA rời dễ nóng và nặng hơn

Làm thế nào để phân biệt VGA Onboard và VGA rời?

Để biết máy tính đang sử dụng VGA Onboard hay VGA rời, bạn có thể áp dụng một số cách kiểm tra đơn giản sau:

1. Kiểm tra cổng cắm màn hình (áp dụng cho PC)

• Nếu dây cắm màn hình nối vào vị trí cổng trên card rời (thường nằm thấp hơn, gần vị trí lắp card PCIe) → Máy sử dụng VGA rời.
• Nếu dây cắm màn hình nối vào cổng trên Mainboard → Máy dùng VGA Onboard.

Lưu ý: Một số laptop có tem dán “NVIDIA / AMD Graphics” giúp nhận biết VGA rời ngay từ bên ngoài.

2. Kiểm tra bằng Menu chuột phải

Nhấp chuột phải lên Desktop:

• Nếu xuất hiện các mục như NVIDIA Control Panel, AMD Radeon Settings → có VGA rời.
• Nếu không có các mục trên → khả năng máy chỉ dùng VGA Onboard.

Điều kiện: Driver VGA phải được cài đầy đủ mới hiển thị chính xác thông tin.

3. Kiểm tra bằng lệnh Dxdiag

Nhấn Windows + R → nhập dxdiag → Enter

Chọn tab Display

• Nếu hiển thị Intel UHD / Intel Iris → VGA Onboard
• Nếu hiển thị NVIDIA GeForce hoặc AMD Radeon → VGA rời

4. Sử dụng phần mềm CPU-Z

Cài đặt CPU-Z → mở phần Graphics

Thông tin GPU và VRAM sẽ được hiển thị

• Intel → Onboard
• NVIDIA / AMD → Card rời

Hi vọng qua bài viết này, bạn đã hiểu rõ VGA là gì, nó có tác dụng ra sao và cách phân biệt từng loại VGA trên máy tính. Nếu bạn đang có ý định nâng cấp phần cứng hoặc chọn mua laptop/PC mới, hãy xem xét kỹ nhu cầu của mình để đưa ra quyết định hợp lý nhất.

Nếu bạn có nhu cầu mua và sử dụng VGA cho máy tính, bạn có thể tham khảo các mẫu Card màn hình chất lượng, giá tốt tại MyGear để lựa chọn sản phẩm phù hợp nhất với nhu cầu của mình.